NATO: Hattı Kontrolden Sathı Kontrole

ABD, başlangıcında bölgesel bir askeri ittifak olan NATO’yu 2. Dünya Savaşı sonrası özellikle Batı Avrupa ve Akdeniz’deki güç-güvenlik (ekonomik, siyasi, askeri) sorununu çıkarlarına uygun bir biçimde düzenlemek için planladığı uluslararası sistemin güvenlik ayağı olarak organize etmiştir. Çevreleme/ Tahdit (Containment) politikası ABD’nin 1947-1991 yılları arasında Sovyetler Birliği’ne karşı sürdürdüğü bir stratejiydi. Türkiye ve Yunanistan’ın 1952’de NATO’ya kabulü de Sovyetler Birliği’ni tahdit-çevreleme politikasının bir devamıydı. Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle birlikte Sovyetler Birliği’nin dağılması ABD’nin 1990’lı ve 2000’li yıllarda NATO’ya yeni ülkeler katmasının önünü de açmıştı. NATO’nun genişlemesi ve Sovyetler Birliği’ne karşı tahdit/çevreleme politikası ABD’nin çıkarları doğrultusunda gerçekleştiriliyordu. Hem bu pazarları açmak, hem de uygun kuralları dayatarak bu pazarları geliştirmek için adımlar özellikle 1980’lı yıllarda atılmaya başlanmıştı. ABD, NATO’ya dahil ettiği ülkelerle birlikte geniş Avrupa coğrafyasında etkinliğini sürdürmeyi amaçladı. Var olan pazarın artan ihtiyacı için NATO’nun kurulduğu Batı Avrupa’da yeni alanlar açmak çabası içine girilmişti. Ancak Avrupa-Atlantik hattında güvenlik konusunda tam bir mutabakata varılamamıştı. NATO’ya artık değişen emperyal taleplere uygun olarak yeni çıkar alanlarını yani ABD ve bazı müttefiklerinin faaliyette bulunduğu yada bulunmak istediği tüm alanları içeren bir sathı koruma görevi verilme süreci başlatılmıştır. Bu sürecin nasıl gelişeceği ise toplumsal, bölgesel ve uluslararası aktörlerin tutumlarıyla belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler: Çevreleme, hegemonya, NATO, satıh kontrolü, Soğuk Savaş