Atıf: Güneri, S., Avcı, A., Bayburt, A. Z. (2022). İpek Yolu üzerinden Yakın Doğu’ya Sibirya’lı üst paleolitik çağ göçleri. BRIQ Kuşak ve Yol Girişimi Dergisi, 3(4), 62-74.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Üst Paleolitik Dönemde Sibirya'da ortaya çıkan baskı tekniği ile üretilen mikro bıçaklı taş alet endüstrisi Avrasya'da geniş alanlara yayılmıştır. Bu yayılma hatlarından biri de İpek Yolu üzerindendir. Pleistosen sonunda Güney Sibirya'dan Kuzey Afganistan'a kadar izlenen mikro bıçaklı taş alet endüstrileri, PPN (Çanak Çömlek Öncesi Neolitik Dönem) başlangıcında Kuzey Irak üzerinden Zagros'a ve Doğu Anadolu'ya ulaştı. Sibirya'dan gelen göçlerin izlerinin Yakın Doğu'ya da ulaştığı genetik araştırmaların sonuçlarıyla da kanıtlanmıştır. Zagros bölgesinde PPN'ye tarihlenen genomların oluşturduğu genetik kümede Antik Kuzey Asya halklarının %20-25 oranında genetik katkısı olduğu hesaplanmıştır. Bu nedenle Güney Sibirya'dan yola çıkan basınç-mikro bıçak teknolojisinin taşıyıcılarının, genlerini Zagros bölgesine aktaracak kadar iç içe olduğu anlaşılmıştır. Aynı durum Kafkas Avcı-Toplayıcı genetik kümesi için de geçerlidir. Güneydoğu Anadolu'daki PPN Göbeklitepe Kültürü'nün şaşırtıcı tasvir sanatı ve mimari üslubunun, ön geliştirme süreci olmadan bir anda ortaya çıktığı bilinmektedir. Yakın çevrede bu ilginç gelişmeye öncülük edebilecek başka bir baskın kültür yoktur. Bu durumda dışarıdan gelen baskın bir kültürel etkinin yerli Anadolu toplulukları ile karışarak PPN Göbeklitepe Kültürünü oluşturduğunu vurgulamak gerekir. Bu durumda, baskı tekniğini kullanan Antik Kuzey Asya göçmen grupları arasında baskın kültür adayını aramalıyız.